Podstawowe informacje o spółkach handlowych w Czechach
Podstawowe formy prawne działalności gospodarczej w Republice Czeskiej prowadzone są w Ustawie o spółkach handlowych ("Zákon o obchodních korporacích") i dzielą się na spółki ("obchodní společnosti") oraz spółdzielnie ("družstva").
Spółki dalej dzieli się na:
a) Spółka jawna
b) Spółka komandytowa
c) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
d) Spółka akcyjna.
Wszystkie spółki oraz spółdzielnie muszą być obowiązkowo zapisane w rejestrze firm. Bez zapisania firmy nie może ona powstać. Spółki mogą w Republice Czeskiej zakładać osoby fizyczne i prawne.
Według Ustawy o spółkach handlowych dzielimy spółki na spółki osobowe oraz spółki kapitałowe. Podstawową różnicą jest to, że w spółkach osobowych wszyscy lub przynajmniej niektórzy wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, natomiast w spółkach kapitałowych wspólnicy za zobowiązania nie odpowiadają wcale, albo tylko w ograniczonym zakresie. Dalszą różnicą jest osobisty udział wspólników na kierownictwu spółki.
Spółka jawna (veřejná obchodní společnost - v.o.s.) - jest najprostszą formą spółki i spółką wyłącznie osobową. Musi ona być założona przynajmniej dwoma osobami, które mogą być osobami fizycznymi lub prawnymi. Wszyscy jej wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki wspólnie i nierozłącznie. Umowa spółki, która jest spisana przy jej założeniu, dostosowuje wymagania co do prowadzenia spółki oraz działania w jej imieniu na zewnątrz. W większości wypadków jest do działania na zewnątrz upoważniony każdy wspólnik. O rzeczach wewnętrznych decydują wspólnicy jednogłośnie. Do wszystkich wspólników odnosi się zakaz konkurencji, czyli żaden z nich nie może robić interesy w branży identycznej do spółki. Dołączenie lub oddzielenie się od spółki jest możliwe tylko prze zmianę Umowy spółki i zawsze muszą zostać przynajmniej dwaj wspólnicy. Wspólnicy nie mają obowiązku wnoszenia kapitału zakładowego przy jej powoływaniu. Zysk rozdziela się równo między wszystkich wspólników, chyba że w Umowie spółki zapisano jest coś innego. Nazwa spółki jawnej musi zawierać sformułowanie "veřejná obchodní společnost", jedną z ich zkrótów: "veř.obch.spol." albo "v.o.s.", lub jeżeli nazwa spółki zawiera nazwisko przynajmniej jednego wspólnika wystarczy do nazwiska dopisać skrót " a spol.".
Spółka komandytowa (komanditní společnost - k.s.) - W tym rodzaju spółki trzeba rozdzielić wspólników na dwa rodzaje, są to komplementariusze (komplementáři) oraz komandytariusze (komanditisti). Komplementariusze ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, natomiast komandytariusze ponoszą odpowiedzialność tylko do wysokości nie zapłaconej wpłaty wpisanej do rejestru handlowego. Do działania na zewnątrz upoważniony jest każdy komplementariusz i odnosi się do nich zakaz konkurencji. Inne działania decydują wszyscy wspólnicy większością głosów. Kapitał zakładowy jest sporządzany wpłatą komandytariuszy, którą określa Umowa spółki. Minimalna wysokość kapitału podstawowego ani wpłaty komandytariuszy nie są regulowane przez prawo. Zysk dzieli się na pół między spółkę oraz komplementariuszy. Zysk, który należy do spółki rozdzieli się między komandytariuszy według wysokości ich zapłaconej wpłaty. Nazwa spółki komandytowej musi zawierać sformułowanie: "komanditní společnost", albo jeden ze skrótów "kom.spol." lub "k.s.".
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (společnost s ručením omezeným - s.r.o.) - Ten rodzaj spółki jest w Republice Czeskiej najpopularniejszą formą spółki. Wystarczy, że jest założona 1 osobą i kapitał zakładowy może być nawet 1 CZK. Odpowiedzialność wspólnika za długi spółki jest do wysokości nie opłaconej wpłaty wpisanej do rejestru handlowego. Najwyższym organem spółki jest walne zgromadzenie wspólników, które podejmuje najważniejsze decyzje dotyczące spółki, przede wszystkim: aprobuje roczne sprawozdanie finansowe, dzieli zyski, powołuje i odwołuje osoby reprezentujące spółkę na zewnątrz, dokonuje zmian umowy spółki itd. Zysk rozdziela się według wysokości wpłaty każdego wspólnika, chyba że w Umowie spółki napisane jest coś innego. Na zewnątrz spółkę reprezentuje zarząd (jednatel), który jest organem statutowym spółki. Zarząd może być jednoosobowy albo może mieć więcej osób. Jeżeli zawiera on więcej osób, każda z nich może spółkę samodzielnie reprezentować na zewnątrz, chyba że umowa spółki zawiera coś innego. Nazwa spółki musi zawierać: "společnost s ručením omezeným" lub jeden ze skrótów: "spol. s.r.o." lub "s.r.o.".
Spółka akcyjna (akciová společnost) - Dla spółki akcyjnej typowe jest, że jej kapitał podstawowy podzielony jest na określoną ilość akcji o określonej wartości nominalnej. Trzeba więc rozróżniać wartość nominalną od wartości targowej, mogą się one bowiem różnić. Akcjonariusze mogą posiadać jedną lub więcej akcji. Ze względu na swoją formę spółka akcyjna stanowi wyłącznie spółkę kapitałową. Minimalna wysokość kapitału zakładowego wynosi 2.000.000 CZK lub 80.000 EUR. Za zobowiązania spółki ponosi ona odpowiedzialność całym swoim majątkiem, natomiast akcjonariusze nie ponoszą odpowiedzialność żadną. Organem statutowym spółki jest rada dyrektorów (správní rada) w systemie monistycznym albo zarząd (představenstvo) w systemie dualistycznym według tego jaką wewnętrzną strukturę organów zarządzających założyciel przy utworzeniu spółki wybrał. W systemie dualistycznym oprócz zarządu (představenstvo) istnieje jeszcze rada nadzorcza (dozorčí rada), która jest organem kontrolnym. W monistycznym systemie natomiast funkcje zarządu oraz rady nadzorczej wykonuje wyłącznie rada dyrektorów (správní rada). Członkowie organu statutowego wybierani są przez walne zgromadzenie i zapisywani do rejestru handlowego. Nazwa spółki musi zawierać nazwę: "akciová společnost" albo jeden ze skrótów: "akc. spol." lub "a.s.".
Spółdzielnia (družstvo) - Jest to wspólnota nieograniczonej liczby osób, która ustanowiona jest w celu wzajemnej pomocy jej członków lub pomocy innym osobom, ewentualnie w celu biznesowym. Najważniejszymi rodzajami spółdzielni są: spółdzielnia socjalna (sociální družstvo) oraz spółdzielnia mieszkaniowa (bytové družstvo). Każda spółdzielnia musi mieć przynajmniej 3 członków. Minimalna wysokość kapitału zakładowego nie jest przez prawo określona, ale każdy członek musi mieć jednakową wysokość wpłaty. Za zobowiązania spółdzielni ponosi ona odpowiedzialność całym swoim majątkiem. Każdy członek może posiadać tylko jeden udział. Najwyższym organem spółdzielni jest spotkanie członkowskie (členská schůze) i jej organem wykonawczym jest zarząd (představenstvo). Nazwa spółdzielni musi zawierać nazwę: "družstvo" lub u spółdzielni socjalnej: "sociální družstvo" i u spółdzielni mieszkaniowej: "bytové družstvo".